زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

اسماعیل و حج (قرآن)





ماموریت ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام، برای پاک سازی کعبه، جهت بجا آوردن مناسک حج بوده است.


۱ - درخواست یادگیری مناسک حج



درخواست ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام، برای یادگیری مناسک حج چنین بوده است: «واذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت واسمـعیل... • ربنا... وارنا مناسکنا...» (و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه ( کعبه ) را بالا می‌بردند (و می‌گفتند) پروردگارا! از ما بپذیر تو شنوا و دانائی• پروردگارا!. .. طرز پرستش خودت را به ما نشان ده... .

۱.۱ - معنای قواعد


کلمه قواعد، جمع قاعده است، که بمعنای آن قسمت از بنا است که روی زمین قعود دارد، یعنی می‌نشیند، و بقیه قسمت‌های بنابر روی آن قسمت قرار می‌گیرد، و عبارت بلند کردن قواعد، از باب مجاز است، کانه آنچه را که بر روی قاعده قرار می‌گیرد، از خود قاعده شمرده شده، و بلند کردن بنا که مربوط بهمه بنا است، بخصوص قاعده، نسبت داده، و در اینکه فرمود: (از بیت) اشاره به همین عنایت مجازی است. این تعبیر می‌رساند که شالوده‌های خانه کعبه وجود داشته و ابراهیم و اسماعیل پایه‌ها را بالا بردند.

۲ - تاریخچه کعبه



در خطبه معروف قاصعه از نهج البلاغه نیز می‌خوانیم : آیا نمی‌بینید که خداوند مردم جهان را از زمان آدم تا به امروز به وسیله قطعات سنگی... امتحان کرده است، و آن را خانه محترم خود قرار داده، سپس به آدم و فرزندانش دستور داد که به گرد آن طواف کنند. کوتاه سخن اینکه : آیات قرآن و روایات این تاریخچه معروف را تأیید می‌کند که خانه کعبه نخست به دست آدم ساخته شد، سپس در طوفان نوح فروریخت، و بعد به دست ابراهیم و فرزندش اسماعیل تجدید بنا گردید.

۳ - پاک سازی کعبه



ماموریت ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام، برای پاک سازی کعبه، جهت بجا آوردن مناسک حج بوده است: «... وعهدنا الی ابرهیم واسمـعیل ان طهرا بیتی للطائفین والعـکفین والرکع السجود» ...و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان پاک و پاکیزه کنید.

۳.۱ - مراد از عهد


کلمه عهد در اینجا بمعنای امر است، و کلمه تطهیر ، یا بمعنای این است که خانه خدا را برای عبادت طواف کنندگان، و نمازگزاران، و کسانیکه می‌خواهند در آن اعتکاف کنند، خالص و بلامانع سازند، و بنابراین عبارت مورد بحث استعاره بکنایه میشود، و اصل معنی چنین میشود: (ما به ابراهیم و اسماعیل عهد کردیم : که خانه مرا خالص برای عبادت بندگانم کنید). و این خود نوعی تطهیر است. و یا بمعنای تنظیف آن از کثافات و پلیدیهائی است که در اثر بی مبالاتی مردم در مسجد پیدا می‌شود، و کلمه (رکع) و کلمه (سجود) هر دو جمع راکع و ساجد است، و گویا مراد از این دو کلمه نمازگزاران باشد.

۴ - پانویس


 
۱. بقره/سوره۲، آیه۱۲۷.    
۲. بقره/سوره۲، آیه۱۲۸.    
۳. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القران، ج۱، ص۴۲۷، ترجمه موسوی همدانی.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۵۴.    
۵. سیدرضی، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۹۷، ترجمه محمد دشتی.    
۶. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، ج۱، ص۱۲۵.    
۷. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدر المنثور، ج۱، ص۳۰۴.    
۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۱۸۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۷.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۱۲۵.    
۱۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۴۲۴، ترجمه موسوی همدانی.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۴۷.    
۱۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۱۸۸.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۲.    


۵ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۰، ص۳۶۱، برگرفته از مقاله «اسماعیل و حج».    


رده‌های این صفحه : حج | حضرت اسماعیل | فقه




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.